Yaban hayatta her üç ağaçtan biri yok olma tehlikesiyle karşı karşıya

Londra'da bulunan Botanic Gardens Conservation International (BGCI) isimli kurumun küresel raporuna göre, vahşi doğada yaşayan tüm ağaç türlerinin en az %30'u yok olma riski altında.

State of the World's Trees isimli raporda, dünya üzerindeki yaklaşık 60.000 ağaç türünden en az %30'unun yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğu; 442 türün 50'den daha az sayıda birey ile varlığını sürdürdüğü; bilinen 142 ağaç türünün ise çoktan neslinin tükendiği bildiriliyor. Ayrıca 185 ağaç türünün bulunduğu Türkiye florasından 13 tür tehdit altında yer alıyor.

Rapora göre, yok olma riski taşıyan 17.500 ağaç türü, nesli tehdit altındaki memeli, kuş, amfibi ve sürüngen türlerinin toplam sayısının iki katını oluşturuyor.

Çevre koruma grupları orman tahribatı, kerestecilik ve iklim değişikliği gibi tehditler karşısında ağaçlar için acil koruma çağrısında bulunuyor.

BGCI'dan Dr. Malin Rivers, "Gezegenimizde 60.000'e yakın ağaç türü mevcut" diyor ve "İlk kez bu türlerin nerede bulunduklarını, onlar için en büyük tehditlerin neler olduğunu ve bu türlerden hangilerinin koruma faaliyetlerine ihtiyaç duyduğunu biliyoruz" diye ekliyor.

International Union for the Conservation of Nature'ın Küresel Ağaç Uzmanları Grubu'nun eş başkanı Sara Oldfield, sağlıklı bir dünya için ağaç çeşitliliğine ihtiyacın olduğunu vurgulayarak "Her ağaç türünün benzersiz bir ekolojik rolü var. Dünyadaki ağaç türlerinin %30'u yok olma tehlikesi altındayken koruma eylemlerini acilen artırmamız gerekiyor" diyor.

Gıda, yakıt, kereste, ilaç ve daha pek çok sebeple her beş ağaç türünden biri insanlar tarafından kullanılıyor.

Ekim için ormanlık alanların yok edilmesi (türlerin %29'unu etkilemekte), kerestecilik (%27), otlatma veya çiftçilik için orman tahribi (%14), yapılanma için ağaç kesimi (%13) ve yangın (%13) küresel olarak ağaçlara yönelik en büyük tehditleri oluşturuyor.

İklim değişikliği, şiddetli hava koşulları ve deniz seviyesinin yükselmesi ağaçlara yönelik artan tehditler arasında yer alıyor. Yazarlar, tüm tehditlere rağmen uygulanacak koruma eylemlerinin gelecek için umut taşıdığını belirtirken aşağıdaki adımların da dahil olduğu bir dizi eylem çağrısında bulunuyorlar:

• Mevcut ormanların korunması ve koruma altındaki alanların genişletilmesi

• Risk altındaki türlerin, gelecekte doğaya geri kazandırılabilmesi amacıyla botanik bahçelerinde veya tohum bankalarında tutulması (şu anda tüm ağaçların yaklaşık %30'u bu şekilde yedeklenmiş durumda)

• Yeniden ağaçlandırma ve ağaç dikme planlarının bilimsel olarak doğru yerde, doğru ağaç ile yapılmasını sağlamak için eğitimler verilmesi

• Ağaçların korunması için ayrılan ödeneklerin artırılması

Dr. Rivers, "Yayımlanan yeni rapor, ağaçları koruyacak etkenleri hesaba katarak onları gündeme taşımamızı sağladı" diyor ve ekliyor: "Aynı zamanda yetkililerin harekete geçmesi için önemli bir yol haritası sunuyor."

Tropikal ormanlar iklim değişikliği ve şiddetli hava koşullarının yarattığı tehditlerle karşı karşıya.

Bilim insanları, toplam bir milyon hayvan ve bitki türünün yok olma riski altında olduğunu tahmin ediyor.

Son 300 yıl içerisinde, küresel orman yüzölçümü yaklaşık %40 azalırken 29 ülkede orman örtüsünün %90'ından fazlası yok oldu.

Araştırmalar, dünya çapındaki orman tahribatının yarısından fazlasına ticari önemi olan ürünlerin eldesine yönelik faaliyetlerin neden olduğunu gösteriyor.

Yok olma riski altındaki ağaçlardan bazıları şunlar:

• Palm yağı çiftliklerinin genişlemesi nedeniyle kaybolan ve "dipterocarp" olarak bilinen büyük tropikal ağaçlar

• Meksika, Şili ve Arjantin'in bazı bölgelerinde tarım ve yapılanma nedeniyle kaybolan meşe ağaçları

• Madagaskar'da kereste için kesilen abanoz ve gül ağaçları

• Bitki toplama nedeniyle tehlike altındaki manolya ağaçları

• İngiltere'de ve Kuzey Amerika'da bitki zararlıları ve hastalık gibi nedenlerle ölen dişbudak ağaçları

Kaynaklar

1. https://www.bbc.com/news/science-environment-58394215

2. https://www.bgci.org/news-events/bgci-launches-the-state-of-the-worlds-trees-report/